Rok 2024 zbliża się wielkimi krokami. I chociaż nie wiemy, co nam przyniesie, jednego możemy być pewni – upłynie on pod patronatem dwóch zasłużonych literatów: Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza. Oprócz nich, na patronów 2024 roku wybrano Wincentego Witosa, czyli wybitnego działacza społecznego oraz Władysława Zamoyskiego, który został w ten sposób uhonorowany za swoją działalność społeczną. W dzisiejszym wpisie przyglądamy się sylwetce i dokonaniom pierwszego ze wspomnianych twórców – Witolda Gombrowicza. 

Gombrowicz jako patron 2024 – uzasadnienie 

Kandydatura Witolda Gombrowicza na patrona 2024 roku została wysunięta przez senat. Pomysł ten poparło 82 ze 100 senatorów (7 osób wstrzymało się od głosu, 1 osoba była nieobecna). Co zdecydowało o takim wyniku głosowania?

W senacie przedstawiono Gombrowicza jako jednego z najważniejszych polskich twórców literackich, a także jako wybitnego myśliciela, filozofa, działacza społecznego i przedstawiciela ówczesnej sceny artystycznej. Podkreślano odwagę i bezkompromisowość, z jaką opisywał otaczająco go, niebywale skomplikowaną rzeczywistość. 

Według autorów uchwały, dzieła Gombrowicza inspirują do tego, by unikać utartych schematów i konwencjonalnych ocen. Pokazują, w jaki sposób zachować indywidualność i krytyczne myślenie.

Kim był Witold Gombrowicz?

Gombrowicz to jeden z najbardziej uznanych twórców współczesnej literatury. Urodził się w 1904 roku w świętokrzyskiej wsi Małoszyce. Wraz z rodziną w 1911 przeniósł się do Warszawy, gdzie ukończył gimnazjum, a następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu tytułu magistra, wyjechał do Paryża. Czas, który miał poświęcić na studia, upłynął mu na bujnym życiu towarzyskim, nawiązywaniu studenckich znajomości i wypoczynku nad Morzem Śródziemnym. 

Po powrocie do Polski rozpoczął aplikację sędziowską, jednak wkrótce porzucił karierę prawniczą. Całkowicie oddał się literaturze – uczestniczył w słynnych spotkaniach pisarzy w Zodiaku i kawiarni Ziemiańskiej. W latach 20. stworzył powieść Wspomnienia polskie, którą zniszczył przed wydaniem. Po kilku kolejnych porażkach literackich, Gombrowicz stworzył serię opowiadań, które zostały wydane jako Pamiętnik z okresu dorastania. W 1937 napisał Ferdydurke – powieść, która przyniosła mu ogólnopolski rozgłos. 

W 1939 roku Gombrowicz, jako dziennikarz, brał udział w rejsie do Ameryki Południowej. Kiedy dotarły do niego wieści o wybuchu II wojny światowej, postanowił zatrzymać się w Buenos Aires. W Argentynie pozostał do 1963 roku, zmagając się z wieloma trudami, w tym z poważnym ubóstwem. Podczas pobytu w Ameryce Południowej Gombrowicz napisał dramat Ślub i powieść Trans-Atlantyk, które zostały wydane przez Instytut Literacki w Paryżu. W okresie odwilży październikowej 1956 roku, w Polsce wydano dzieła Gombrowicza, a autor zyskał dużą popularność. Niestety, już dwa lata później zakazano sprzedaży kolejnych jego książek.

W latach 60 Gombrowicz zyskał międzynarodową sławę. Nowe dzieła – Pornografia oraz Kosmos – a także wcześniejsze pozycje autora tłumaczono na wiele języków. Dramaty były wystawiane na deskach najważniejszych europejskich teatrów.

Do Europy wrócił w 1963 roku po tym, gdy przyznano mu Stypendium Forda. Osiedlił się w Berlinie Zachodnim, co nie uszło uwadze komunistycznym władzom – w kraju prowadzono intensywną kampanię dyskredytującą Gombrowicza.

W 1966, 1968 i 1969 roku nominowano go do literackiej Nagrody Nobla

Najważniejsze dzieła Gombrowicza

Do największych dzieł Witolda Gombrowicza zalicza się:

• Ferdydurke – jedna z najwybitniejszych polskich powieści awangardowych.
• Opętani – powieść sensacyjna, wydawana pod pseudonimem Z. Niewieski, na łamach dzienników. 
• Trans-Atlantyk – powieść kontynuująca formę Ferdydurkę, w całości poświęcona kwestii polskości. 
• Ślub – dramat ukazujący zmagania z poszukiwaniem własnej tożsamości. 
• Pornografia – wielowarstwowa powieść, ukazująca konflikty wewnętrzne, istniejące obok tych „teoretycznie ustalonych”, jak określił to sam autor. 
• Kosmos – powieść, w której Gombrowicz przygląda się relacji pomiędzy jednostką a rzeczywistością oraz postrzeganiem świata.

Potrzebujesz innych inspiracji literackich? Zajrzyj do: Finaliści nagrody Nike – poznaj najlepsze książki 2022 roku