Najciekawsze powieści współczesnych ukraińskich twórców

Wybrać zaledwie kilka ukraińskich powieści, które warto przeczytać, to trudna rzecz. Pozycji godnych uwagi jest mnóstwo, choć tych wydanych w języku polskim już nieco mniej. Przyjrzyjmy się jednym z najciekawszych twórców, których warto znać oraz ich powieściom tłumaczonym na język polski.

Jurij Andruchowycz

Urodzony w 1960 roku Jurij Andruchowycz to jeden z najbardziej rozpoznawalnych twórców ukraińskich. Jest poetą, prozaikiem, eseistą i tłumaczem. Założył grupę poetycją Bu-Ba-Bu. Uznaje się go za czołowego przedstawiciela fenomenu stanisławowskiego (krąg artystów skupionych wokół dawnego Stanisławowa; dzisiaj miasta nosi nazwę Iwano-Franskiwsk).

W Polsce wydano wiele literackich prac Andruchowycza, w tym powieści, eseje czy zbiory wierszy. Są wśród nich pozycje, takie jak:

• Rekreacje – powieść o grupie przyjaciół pisarzy, którzy przybywają do Czartopola, by wziąć udział w pewnym groteskowym, szalonym święcie i stać się częścią ludowo-onirycznego karnawału.
• Perwersja – historia, która rozgrywa się głównie w Wenecji i w drodze do niej. Wenecja jest tu przedstawiona jako miasto widmo i miasto labirynt, a głównym bohaterem powieści jest ukraiński poeta Stanisław Perfecki, który wyrusza na Zachód na spotkanie z własną, rzekomą śmiercią.
• Leksykon miast intymnych – to powieść, w której wspomnienia o przyjaciołach autora, notatki z prywatnych podróży i autobiograficzne detale przeplatają się z erudycją, anegdotami i ciekawymi historiami.

Na polskim rynku wydawniczym ukazały się też m.in. zbiory wierszy Piosenki dla martwego koguta, a także eseje Moja Europa czy Ostatnie terytorium.

Serhij Żadan

Mieszkający w Charkowie Serhij Żadan to jeden z najsłynniejszych, współczesnych ukraińskich pisarzy i poetów, będący też aktywistą i tłumaczem języka niemieckiego. Jeszcze przed wojną był wykładowcą filologii ukraińskiej i germańskiej na Uniwersytecie Charkowskim. Jest laureatem wielu nagród w tym: Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść Mezopotamia, Nagrody Mosty Berlina oraz Nagrody im. Josepha Conrada. W Polsce znany jest przede wszystkim z powieści ukazujących codzienne życie młodych mieszkańców Charkowa.

Na język polski przetłumaczono kilka wybitnych publikacji Żadana, w tym:

• Big Mac – każdy rozdział tej lirycznej opowieści to osobna historia, dzięki której możemy poznać życie ukraińskich outsiderów. Książka pisana jest swobodnym, humorystycznym językiem, bez patetyzmu, a mimo wszystko zwraca uwagę na rozpacz, samotność i pustkę bohaterów.
• Depeche Mode – jak pisze wydawca, powieść ta jest „alkoholowo-hormonalnym pamiętnikiem z okresu dojrzewania w Charkowie i okolicach na początku lat dziewięćdziesiątych”. W książce miesza się stare z nowym – komunizm i faszyzm mieszają się z zapachem marihuany, dźwiękami Depeche Mode i nadciągającym z zachodu marketingiem.
• Internat – powieść znalazła się w finale Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. To obraz zimowego, wojennego Donbasu. To widmo opuszczonych wiosek i miast, grasujących okupantów, zrujnowanych przedmieść. A w tym wszystkim Pasza – trzydziestopięcioletni nauczyciel, który musi odebrać z internatu siostrzeńca i wrócić z nim do domu.

Oprócz wymienionych pozycji w Polsce zostały wydane także powieści: Anarchy in The UKR, Hymn demokratycznej młodzieży, Woroszyłowgrad, Mezopotamia oraz tomiki wierszy: Historia kultury początku stulecia, Drohobycz, Etiopia i Antena.

Oksana Zabużko

Urodzona w Łukcu, w 1960 roku, mieszkająca na stałe w Kijowie, prozaiczka, eseistka i poetka. To jedna z najciekawszych pisarek ukraińskich XXI wieku. Największą sławę przyniosła jej wydana w 1996 roku książka pt. Badania terenowe nad ukraińskim seksem, uznawana za feministyczny manifest i analizę postkomunistycznej Ukrainy. W książce pisarka tworzy analogię między kobiecym ciałem a wyniszczonym wojną i totalitaryzmem krajem. Miłość do mężczyzny zestawiona jest z miłością do ojczyzny, a ucieczka z Ukrainy z ucieczką od ludzkiej mentalności.

Najnowszym dziełem pisarki jest książka Planeta Piołun, w której autorka porusza m.in. specyficzne i trudne położenie Ukrainy na mapie Europy. Wybuch wojny w Ukrainie miał miejsce, gdy pisarka przebywała w Warszawie, promując książkę.

Marija Matios

„Wielka dama ukraińskiej literatury”, jak zwykła być nazywana, przyszła na świat w 1959 roku. Pochodzi z Bukowiny. Jest pisarką, poetką i posłanką do Rady Najwyższej ukraińskiego parlamentu. Otrzymała wiele nagród, w tym najbardziej prestiżową w Ukrainie Państwową Nagrodę Literacką im. Tarasa Szewczenki. Laur zdobyła za powieść pt. Słodka Darusia – kultową powieść, którą w ciągu dekady wznawiano 4 razy. Książka opowiada o burzliwej historii Ukrainy XX wieku oraz potędze historii.

W języku pilskim możemy przeczytać także powieści: I chyba nigdy nie jest inaczej, a także Nacja.